E-Ticaret’te İşletmelerin Yükümlülükleri
E-Ticaret ve Şeffaflık
Elektronik ticaretin geleneksel ticarete kıyasla karlı olduğu uzun yıllardır konuşuluyor. Kârlılığının yanında pek çok alanda daha az masraf ve zahmetle daha büyük kazançlara kapı açıyor. Bunun çeşitli nedenleri var. Alışık olunan ve yakın geçmişe kadar alternatifi düşünül(e)meyen fiziki mağazalarla karşılaştırıldığında büyük gider kalemlerinin yokluğu e-ticaretin belki de en önemli tercih nedeni.
Elbette bu kolaylık ve yüksek kârın sürdürülebilir olması için tüketici deneyiminde işin güvenlik tarafına her zamankinden çok önem verilmeli. Dokunmadığı, görmediği ürünleri tanımadıkları işletme sahiplerinden satın alan milyonlarca insanı buna ikna etmek ancak sıkı bir denetim ve şeffaflıkla mümkün.
Bu şeffaflığı sağlamak adına öncelikli olarak yapılması gereken tacirin kendisini müşteriye tanıtmasıdır.
Kanuni Düzenleme
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 2015 yılında çıkarmış olduğu “Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” bu konunun yasal dayanağını oluşturuyor.
Bu yazının esas konusunu oluşturan ve kısaca e-ticaret yapmak isteyenlerin internet sitelerinde bulundurması gereken iletişim bilgilerine kanunun 5. maddesinde yer veriliyor.
İlgili maddeye göre hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret faaliyetine başlamadan önce kendisine ait elektronik ticaret ortamında bir takım bilgileri eksiksiz olarak bulundurmalıdır. Hizmet sağlayıcıdan kasıt pazaryerinde iş yapmak isteyen satıcıdır. Kanun, pazaryerini ise (Amazon, Alibaba vb.) aracı hizmet sağlayıcı olarak adlandırıyor. Onların da çeşitli yükümlülükleri vardır ve sonraki yazıda ele alınacaktır.
a) Tebligata elverişli KEP adresi, elektronik posta adresi ve telefon numarası ile varsa işletme adı veya tescilli marka adı.
KEP’in açılımı Kayıtlı Elektronik Posta olup bilinen anlamda e-postanın kanuni olarak daha “kullanışlı” ve “güvenli” halini ifade eder. Hepimizin kullandığı e-postalara nazaran yargılama süreçlerinde delil ve ispat bakımından daha avantajlıdır.
b) Mensubu olduğu meslek odası ve varsa üyesi olduğu sektörel kuruluşlar ile meslekle ilgili davranış kuralları ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğine ilişkin bilgiler.
c) Tacir ise ayrıca ticaret unvanı, MERSİS numarası ve merkez adresi.
ç) Esnaf ise ayrıca adı ve soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi.
Şayet tacir veya esnaf değilseniz bulundurmanız gerekenler kısaca;
- kendine ait elektronik ticaret ortamında ad ve soyad veya unvan,
- merkez adresi, tebligata elverişli KEP adresi,
- elektronik posta adresi ve telefon numarası.
Bilgiler Nerede Yer Almalı?
Bütün bu bilgilere yer verilme nedeni tüketiciyi korumak ve alışverişi güvenli hale getirmek olduğu için yukarıda sayılanlar aynı zamanda görünür olmak zorundadır.
Bu bilgiler pazaryeri üzerinden satış yapıyorsanız pazaryerinde sayfanızda, kendi internet siteniz üzerinden satış yapıyorsanız internet sitenizin ana sayfasında ve doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında yer almalıdır.
Pazaryeri üzerinden satış yapıyorsanız ve şayet esnaf veya tacirseniz elektronik ticaret faaliyetine başlamadan önce, aracı hizmet sağlayıcı (pazaryeri) tarafından size tahsis edilen alanda aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurmalısınız.
a) Ticaret unvanı, işletme adı veya tescilli marka adı bilgilerinden en az biri.
b) Tebligata elverişli KEP adresi.
c) Esnaflar için vergi kimlik numarası, tacirler için MERSİS numarası.
ç) Merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi.
Eğer pazaryeri üzerinden satış yapmanıza rağmen esnaf veya tacir değilseniz size tahsis edilen alanda aşağıdaki bilgilere yer vermeniz yeterli olacaktır;
a) Adı ve soyadı.
b) İkametgâhının bulunduğu il.
c) Merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi. (Örnek: Mağaza adres bilgisi ve onaylanmış telefon numarası N11.com kayıtlarında mevcuttur)
Bütün bu bilgilerin doğruluğundan satıcı sorumludur ve değişiklik halinde aynı gün içinde güncellenmesi gerekmektedir.
Bilgi Notu: Yazının bundan sonraki kısmında belirtilen yükümlülükler pazaryerleri ile ortak olduğu için “E-Ticaret’te Pazaryerinin Yükümlülükleri” yazısındaki ilgili bölüm aynen kullanılmıştır.
İŞLEM REHBERİ NEDİR?
İlgili kanunun 7. maddesine göre pazaryerleri ve kendine ait elektronik ortamda satış yapanlar tarafından, elektronik ticaret işlemlerinin gerçekleştirildiği ağ üzerinden doğrudan ulaşılabilecek şekilde ana sayfada “işlem rehberi” başlığı altında aşağıdaki bilgiler güncel olarak bulundurulmak zorundadır.
- Sözleşmenin kurulabilmesi için mal ve hizmetin seçilmesi, teslimat ve ödeme bilgilerinin girilmesi ile siparişin onaylanması gibi gerekli aşamaları gösterir şekilde teknik adımlar.
- Elektronik ticarete ilişkin sözleşmenin, elektronik ortamda saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra aynı ortamda erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgi.
- Alıcının siparişi vermeden önce veri girişindeki hatalarını açık ve anlaşılır bir şekilde belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amacıyla özet sipariş formu ile geri al ve değiştir gibi teknik araçların sunulacağına ilişkin bilgi.
- Elektronik ticaret işlemleri nedeniyle elde ettiği kişisel verilere ilişkin gizlilik kuralları.
- Alıcıyla arasında uyuşmazlık çıkması halinde varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları.
Not: Alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları, tarafların diğer hukuki çözüm yollarına başvurma hakkına engel teşkil etmez. (7/2)
Örnek teşkil etmesi adına N11 pazaryerinin ana sayfasının alt kısmında yer alan İşlem Rehberi incelenebilir.
Siparişe ilişkin yükümlülükler
Yine aynı kanunun 8. maddesine göre pazaryeri ve kendine ait elektronik ortamda satış yapan hizmet sağlayıcının siparişe ilişkin bir takım yükümlülükleri vardır. Düzenlemeye göre aşağıdaki maddelerde yazılanlar yükümlülerce yerine getirilmelidir.
a) İkinci el malların ayrı kategoride satışa sunulması,
b) Ağ üzerinden verilen siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, vergi ve teslimat masrafları da dâhil olmak üzere alıcının ödeyeceği toplam bedelin ve sözleşmenin diğer şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesi,
c) Mal veya hizmetin toplam bedeli, fiyatın hesaplanma usulü ve teslimat masrafları önceden belirlenemiyorsa buna ilişkin ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
ç) Siparişin onaylanmasından önce alıcıların veri giriş hatalarını belirleyebilmesi için sipariş özetini ve bu hatalarını düzeltebilmesi için geri al ve değiştir gibi uygun, etkili ve kolay erişilebilir teknik araçlar,
d) Sözleşme hükümlerinin ve genel işlem şartlarının, alıcı tarafından yeniden görülebilmesi, basılı bir şekilde kullanılabilmesi ve saklanabilmesi amacıyla söz konusu hususların alıcıya fiziki veya elektronik ortamda gönderilmesi
sağlanmalıdır.
Siparişin Teyidi
E-ticaret’in doğası gereği müşteri alışveriş sürecinde olabildiğince bilgi sahibi olmak ister. Bu sebeple sipariş verildiyse teyidi gerekmektedir.
Aracı hizmet sağlayıcı ve kendine ait elektronik ortamda satış yapan hizmet sağlayıcı siparişi aldığını, işlemin yapıldığı ağ üzerinden ve ayrıca elektronik posta, kısa mesaj, telefon araması, faks gibi araçlardan en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirmelidir.
Sipariş ve siparişin alındığının teyidi, tarafların söz konusu beyanlara erişiminin mümkün olduğu anda gerçekleşmiş sayılır.
Kişisel verilerin korunması
Düzenlemenin 10. maddesine göre hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı, bu Yönetmelik çerçevesinde yaptığı işlemler ve sunduğu hizmetler nedeniyle elde ettiği kişisel verilerin, 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla muhafazasından ve hukuka aykırı olarak bunlara erişilmesini ve işlenmesini önlemek amacıyla gerekli tedbirlerin alınmasından sorumludur.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.
Kişisel veriler, ilgili kişinin açık irade beyanını içerecek şekilde önceden alınan onayı olmaksızın üçüncü kişilerle paylaşılamaz, işlenemez ve başka amaçlarla kullanılamaz.
İspat yükümlülüğü ve elektronik kayıtların saklanma süresi
Şikâyet konusu işlemlerde ispat yükümlülüğü, hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcıya aittir.
Elektronik Kayıtlar 3 Yıl Süreyle Saklanmalı
Hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret işlemlerine ilişkin elektronik kayıtları işlem tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklar ve talep halinde bu kayıtları Bakanlığa sunar.
